به گزارش پایگاه خبری دانشگاه اصفهان، با توجه پیچیدگی‌های فزاینده زنجیره‌های تأمین جهانی، نیاز به درک جامع و یکپارچه از این حوزه بیش از پیش احساس می‌شود. در این راستا، پروژه نوآورانه و ارزشمند طراحی و توسعه «مایند مپ جامع زنجیره تأمین»، به رهبری دکتر علیرضا گلی، عضو هیئت علمی گروه مهندسی صنایع و آینده پژوهی دانشگاه اصفهان، گامی مهم در جهت تسهیل مسیر پژوهشگران این حوزه به شمار می‌رود.

دکتر علیرضا گلی، با بیش از یک دهه تجربه در حوزه مدیریت زنجیره تأمین و کسب جایگاه در میان دو درصد برتر دانشمندان جهان بر اساس گزارش دانشگاه استنفورد، همواره در مسیر توسعه و کاربردی‌سازی زمینه‌های نوین مدیریت زنجیره تأمین پیشگام بوده است. ایشان با درک عمیق از چالش‌های روزافزون این حوزه، از جمله پیچیدگی‌های ناشی از ظهور فناوری‌های نوین همچون بلاک‌چین و اینترنت اشیا(IOT)، مسائل زیست‌محیطی و سایر چالش‌ها، این پروژه راهبردی را با همکاری تیمی متخصص به سرانجام رسانده‌اند.

تیم پژوهشی این پروژه متشکل از دانشجویان برجسته مقطع کارشناسی ارشد مهندسی صنایع دانشگاه اصفهان، شامل امیر محمد حاجی هاشمی، هستی زنجیرانی، عرفان کاج آبادی و بهار بندی و هادی براتی با تلاشی مستمر و هدفمند، موفق به خلق اثری بی‌نظیر در سطح جهانی شده‌اند. این تیم با بهره‌گیری از دانش تخصصی خود در گرایش زنجیره تأمین و لوجستیک، توانسته‌اند مجموعه‌ای جامع و کاربردی را تدوین نمایند.

این مایند مپ جامع، که حاصل یکسال پژوهش و بررسی دقیق است، نه تنها به عنوان نقشه راهی برای پژوهشگران حوزه زنجیره تأمین عمل می‌کند، بلکه پلی ارتباطی میان رشته‌های مختلف علمی ایجاد کرده است. این ابزار ارزشمند با پوشش گسترده موضوعات روز، از فناوری‌های نوین گرفته تا مباحث مدیریت بحران، می‌تواند مسیر پژوهش و توسعه در این حوزه را به طور قابل توجهی تسهیل نماید.

ویژگی منحصر به فرد این پروژه، علاوه بر جامعیت و دقت علمی بالا، توانایی آن در ایجاد ارتباط میان حوزه‌های مختلف تخصصی است. این مایند مپ با رویکردی نوآورانه، امکان درک بهتر ارتباطات میان حوزه‌های مختلف را فراهم آورده و می‌تواند به عنوان الگویی برای توسعه ابزارهای مشابه در سایر رشته‌های علمی مورد استفاده دانشجویان، اساتید و پژوهشگران قرار گیرد.

«مایند مپ جامع»؛ ابزاری برای رفع پیچیدگی‌های مدیریت زنجیره تأمین

دکتر علیرضا گلی، عضو هیئت علمی گروه مهندسی صنایع و آینده پژوهی دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با پایگاه خبری دانشگاه اصفهان در خصوص «مایند مپ جامع» و هدف از طراحی آن، اظهار کرد: در آبان ماه 1402، ما پروژه‌ای را با هدف طراحی و توسعه یک «مایند مپ جامع» در حوزه زنجیره تأمین آغاز کردیم.

وی ادامه داد: انگیزه اصلی ما برای شروع این پروژه، مشاهده یک مشکل اساسی در فضای زنجیره تأمین بود؛ ما متوجه شدیم که این حوزه روز به روز پیچیده‌تر می‌شود و این پیچیدگی فزاینده، نه تنها شفافیت را از بین برده، بلکه تسلط بر این حوزه را نیز به چالشی جدی تبدیل کرده است.

عضو هیئت علمی گروه مهندسی صنایع و آینده پژوهی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه این مشاهدات ما را به سمت یک هدف مشخص و طراحی ابزاری هدایت کرد که بتواند تمام جنبه‌های زنجیره تأمین را به شکلی یکپارچه و جامع نمایش دهد، تصریح کرد: طراحی چنین ابزاری برای ما یک مسیر همواری نبود. یکی از بزرگترین موانعی که با آن روبرو شدیم، فقدان یک دسته‌بندی استاندارد و کامل در این حوزه بود. در واقع، اکثر مقالات و پژوهش‌های موجود در زمینه زنجیره تأمین، تنها بخش کوچکی از این حوزه گسترده را مورد بررسی قرار داده بودند و هیچ چارچوب جامعی که همه مفاهیم را یکجا پوشش دهد، وجود نداشت. با این حال، ما مصمم بودیم تا این خلأ را پر کنیم و برای نخستین بار، ساختاری منسجم و جامع ارائه دهیم که بتواند تمام جنبه‌های زنجیره تأمین را در یک نگاه به تصویر بکشد.

ویژگی‌ها و کاربردهای عملی «مایند مپ جامع» زنجیره تأمین

وی در خصوص ویژگی‌های مایند مپ جامع زنجیره تأمین بیان کرد: یکی از مهمترین مزایای این مایند مپ، تسریع و تسهیل فرایند یادگیری مفاهیم زنجیره تأمین است. با استفاده از این ابزار، کاربران می‌توانند به سرعت و به شکلی ساختارمند، درک عمیقی از موضوعات پیچیده این حوزه پیدا کنند. نمایش تصویری و دسته‌بندی دقیق مفاهیم در این مایند مپ، نیاز به صرف زمان طولانی برای یادگیری را به حداقل می‌رساند.

گلی افزود: ویژگی برجسته دیگر این مایند مپ، حذف نیاز به جستجوی مکرر در مقالات مختلف است. این ابزار با پوشش کامل تمام جنبه‌های زنجیره تأمین، به عنوان یک منبع یکپارچه و جامع عمل می‌کند. پژوهشگران می‌توانند تمام اطلاعات مورد نیاز خود را در یک ساختار منظم و منسجم پیدا کنند، بدون اینکه مجبور به صرف وقت برای بررسی پراکنده منابع مختلف باشند.

عضو هیئت علمی گروه مهندسی صنایع و آینده پژوهی دانشگاه اصفهان تأکید کرد: این مایند مپ نقش مهمی در ایجاد ارتباط میان متخصصان رشته‌های مختلف ایفا می‌کند. افراد با تخصص‌های گوناگون می‌توانند به کمک این ابزار، جایگاه خود را در زنجیره تأمین به خوبی شناسایی کرده و ارتباط مؤثری با سایر بخش‌ها برقرار کنند. این قابلیت موجب تقویت همکاری‌های بین‌رشته‌ای شده و فرصت‌های جدیدی برای تعامل متخصصان مختلف فراهم می‌کند.

وی در خصوص کاربردهای عملی «مایند مپ جامع زنجیره تأمین» گفت: در حوزه آموزش، این مایند مپ به عنوان یک چارچوب منظم و تصویری عمل می‌کند که هم برای یادگیری و هم برای تدریس مفاهیم زنجیره تأمین بسیار کارآمد است. دانشجویان می‌توانند با سرعت بیشتری مطالب را فرا بگیرند و اساتید نیز از آن به عنوان یک ابزار آموزشی مؤثر بهره می‌برند.

گلی ادامه داد: از منظر پژوهشی، محققان می‌توانند به راحتی شکاف‌های تحقیقاتی را شناسایی کرده و مسیر پژوهش خود را مشخص کنند. نکته قابل توجه این است که دیگر نیازی به صرف زمان زیاد برای جستجو و بررسی مقالات پراکنده نیست، چرا که تمام اطلاعات به صورت یکپارچه در این ابزار گردآوری شده است.

عضو هیئت علمی گروه مهندسی صنایع و آینده پژوهی دانشگاه اصفهان خاطرنشان کرد: در بخش صنعت، مدیران و فعالان این حوزه می‌توانند با استفاده از این مایند مپ، موقعیت خود و سایر بخش‌ها را در زنجیره تأمین به خوبی شناسایی کنند. این ابزار همچنین به آنها کمک می‌کند تا فرآیندها را بهتر تحلیل کرده و تصمیمات دقیق‌تری در حوزه‌های مختلف زنجیره تأمین اتخاذ کنند.

وی افزود: یکی دیگر از مزایای مهم این ابزار، ایجاد بستری مناسب برای همکاری بین متخصصان رشته‌های مختلف است. آنها می‌توانند به راحتی جایگاه خود را در زنجیره تأمین درک کرده و با سایر بخش‌ها و افراد ارتباط برقرار کنند. این ویژگی منحصر به فرد، موجب تقویت همکاری‌های بین‌رشته‌ای شده و زمینه‌ساز نوآوری‌های جدید در این حوزه می‌شود.

گلی بیان کرد: به‌طور کلی، مایند مپ جامع زنجیره تأمین با هموار کردن مسیر تحقیقات و تسهیل یادگیری موضوعات مرتبط، ابزاری ارزشمند برای تمامی فعالان این حوزه محسوب می‌شود.

اساتید و دانشجویان می‌توانند با بهره‌مندی از «مایند مپ جامع» مسیر طولانی پژوهش را کوتاه‌تر و هموارتر کنند

وی با بیان اینکه موفقیت چشمگیر در ارائه مایند مپ زنجیره تأمین یکی از دستاوردهای مهم ما بود که با استقبال گسترده‌ای روبرو شد، اظهار کرد: در گام نخست، این مایند مپ را از طریق شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه لینکدین، به اشتراک گذاشتیم. برای درک بهتر مفاهیم، همکاران ما با استفاده از فناوری هوش مصنوعی، یک ویدئوی آموزشی نیز تهیه کردند که در فضای مجازی منتشر شد.

عضو هیئت علمی گروه مهندسی صنایع و آینده پژوهی دانشگاه اصفهان گفت: بازخوردهای دریافتی از متخصصان داخلی و بین‌المللی حاکی از شگفتی آنها از جامعیت و گستردگی این کار بود. به‌عنوان نمونه، یکی از متخصصان غیرایرانی در حوزه مایند مپ اذعان داشت که در تمام دوران حرفه‌ای خود، مایند مپی به این جامعیت و کمال مشاهده نکرده است. ما همچنین از اساتید مهندسی صنایع دانشگاه‌های مختلف دعوت کردیم تا این مایند مپ را بررسی کنند.

وی ادامه داد: در بررسی جامعی که توسط همکاران ما انجام شد، تمامی اجزای مایند مپ مورد مطالعه دقیق قرار گرفت. نتایج این بررسی که به صورت یادداشت‌های متعدد ثبت شده، نشان‌دهنده استقبال چشمگیر پژوهشگران از این مایند مپ است. نکته قابل توجه این است که این همکاران پژوهشگر توانسته‌اند با تلفیق مفاهیم موجود در این مایند مپ و تجربیات ارزشمند گذشته خود، زمینه‌های جدیدی برای پژوهش شناسایی کنند که این امر نشان‌دهنده کارآمدی و اثربخشی این ابزار در توسعه افق‌های پژوهشی است.

گلی تصریح کرد: با توجه به کارآمدی این ابزار برای پژوهشگران، ما در تلاش هستیم تا آن را به شکل مؤثری در دانشگاه اصفهان معرفی کنیم. هدف ما این است که اساتید و دانشجویان بتوانند از این ابزار بهره‌مند شوند و مسیر طولانی پژوهش را که معمولاً چندین سال به طول می‌انجامد، کوتاه‌تر و هموارتر کنند. این امر می‌تواند به بهبود کیفیت و سرعت دستیابی به نتایج پژوهشی کمک شایانی کند.

حتی پیشرفته‌ترین ابزارهای هوش مصنوعی نتوانستند ساختار جامع و منسجمی ارائه دهند

وی در خصوص ضعف هوش مصنوعی در طراحی «مایند مپ جامع» توضیح داد: در فضای دانشگاهی و رسانه‌های اجتماعی، این باور نادرست رواج یافته که هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین کامل فعالیت‌های پژوهشی شود و تمام مراحل نگارش پایان‌نامه یا مقاله را از ابتدا تا انتها انجام دهد. اما تجربه عملی ما نشان می‌دهد که این تصور صحیح نیست. به عنوان مثال، در پروژه مایند مپ ما، حتی پیشرفته‌ترین ابزارهای هوش مصنوعی نتوانستند ساختار جامع و منسجمی ارائه دهند. در بهترین حالت، تنها تعداد محدودی از پیشنهادهای آنها قابل استفاده بود و بقیه موارد نامرتبط و غیرکاربردی بودند.

عضو هیئت علمی گروه مهندسی صنایع و آینده پژوهی دانشگاه اصفهان افزود: هوش مصنوعی می‌تواند به عنوان یک ابزار کمکی برای رفع اشکال یا تکمیل موضوعات مورد استفاده قرار گیرد، اما نمی‌تواند جایگزین دیدگاه انسانی و خرد جمعی شود. قدرت تفکر انسان و توانایی درک کلی یک موضوع، همچنان فراتر از قابلیت‌های هوش مصنوعی است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: نکته مهم این است که اتکای صرف به ابزارهای هوش مصنوعی در پژوهش می‌تواند گمراه‌کننده باشد. رویکرد صحیح این است که از تجربیات، مطالعات و دانش شخصی خود به عنوان پایه استفاده کنیم و از هوش مصنوعی برای تکمیل و تقویت آن بهره ببریم. وابستگی بیش از حد به این ابزارها می‌تواند منجر به تضعیف قدرت تفکر و خلاقیت ما شود، و بدون این توانایی‌های اساسی، عملاً چیز ارزشمندی برای ارائه نخواهیم داشت.